زیان یک درصدی سهامداران در بهار 94/ پیش‌بینی آینده بازار سهام امکان‌پذیر است؟

مجید سلیمی‌بروجنی: بازار بورس تهران همچنان اسیر روزهای ناخوش است؛ اگرچه مقوله مذاکرات هسته‌ای این روزها به مهم‌ترین ریسک سیستماتیک بازار بدل شده است. بیانیه لوزان برای بازار سرمایه تنها در یک مسکن بود که فقط توانست برای چند روز رونق را به بازار بازگرداند. هر چند پس از بیانه لوزان، خبر مهمی درباره مذاکرات منتشر نشد، اما ادامه‌دار نبودن اخبار مثبت برای پیکره بی‌جان بورس، به منزله خبری منفی تلقی شد و به عنوان عاملی اثرگذار در کنار سایر عوامل باعث شد حرکت مثبت شاخص‌کل ادامه‌دار نباشد.

کاهش شدید نقدینگی یکی از عوامل اصلی افت ارزش معاملات و شاخص‌کل از ابتدای سال تاکنون است. بسیاری از تحلیلگران معتقدند که بورس تهران هم‌جهت با دیگر بازارهای مهم اقتصادی از کمبود شدید نقدینگی رنج می‌برد. کاهش دو درصدی نرخ سود سپرده‌های بانکی نیز به هیچ‌وجه نتوانست پولی را روانه بازار سرمایه کند؛ اگرچه نرخ سود سپرده‌های بانکی یک رقیب قدرتمند برای بازار بورس محسوب می‌شد، اما نرخ سود اوراق با درآمد ثابت نیز در گوشه‌ای از بازار قرار داشتند که کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

در حال حاضر می‌توان اوراق بهاداری با نرخ‌های سود ۲۴ و ۲۵ درصد در اقتصاد کشور پیدا کرد که حضور این اوراق دستکمی از بحث بالا بودن نرخ سود سپرده‌های بانکی ندارد. بازار سرمایه دماسنج اقتصاد است. ما در اقتصاد مجموعه‌ای شاخص داریم به نام شاخص مقدم که وضعیت عمومی اقتصاد را نشان می‌دهد. شاخص بورس نیز یکی از شاخص‌های مقدم است که نسبت به شوک‌های اقتصادی و سیاسی بسیار حساس است.

این روزها موضوع مذاکرات و نیز نتایج آن کاملا بر نوع انتخاب و انتظارات سرمایه‌گذاران اثرگذار است. شوک‌های سیاسی مقطعی هستند، اما شوک‌های اقتصادی بلندمدت و اثرگذارتر است. به عبارتی، همان‌طور که وقتی نرخ بهره افزایش پیدا کرد، یکی دو سال بازار سرمایه وارد فاز رکود شد. وقتی هم شوک‌های اقتصادی به بازار سرمایه داده شود، اثر آن بلندمدت و یکی دو ساله خواهد بود.

طبق تجارب سالیان گذشته، بورس تهران در تابستان به دلیل فصل برگزاری مجامع و تقسیم سود نقدی با یک رونق نسبی و معاملات پرحجمی مواجه بود، اما سال ۱۳۹۴ با دیگر سال‌های بورس به واقع متفاوت است و ابهام‌های متعدد سبب شده تازه بورس پس از طی یک دوره سکون حدودا دو ماه وارد فاز منفی شود.

بازدهی شاخص بورس در سال ۱۳۹۴ تا امروز معادل حدود منفی یک درصد بوده است. به این معنا که بازار سهام در دو ماه و نیم از سال یک درصد زیان به سرمایه‌گذاران تحمیل کرده است. هر چند از سال گذشته بازار سهام حال و روز خوبی ندارد و با وجود تاکید سیاست‌گذاران اقتصادی کشور مبنی بر ارزنده بودن سهام شرکت‌ها، بازار به آن واکنش منفی نشان می‌دهد، اما آیا مشارکت‌کنندگان بازار با نادیده گرفتن چشم‌انداز عوامل بنیادی و محرک‌های اصلی بازار، امنیت مالی خود را به خطر می‌اندازند؟ یا این‌که بازار خردمندانه، حتی نادیدنی‌ها را در خشت‌خام می‌بیند؟

به هر روی گذر زمان نشان خواهد داد که قضاوت بازار در خصوص چشم‌انداز بازار سرمایه کشور درست بوده است یا سیاست‌گذاران اقتصادی. ارزیابی از محرک‌های بنیادی بازار سهام می‌تواند پیش‌بینی آینده بازار را امکان‌پذیر کند. البته باید تاکید کرد که پیش‌بینی بازار سهام ایران تحت‌تاثیر شوک‌های سیاسی و اقتصادی بسیار سخت است.

شاید در شرایط موجود بد نباشد که دکتر روحانی بازدید از بورس داشته باشد و از نزدیک شنونده گلایه‌ها و دغدغه‌های سهامداران باشد. این استرانژی حداقل این مزیت را دارد که سهامداران دریابند بازار سرمایه کشور برای دولتمردان مهم است. در کل می‌توان گفت این‌که دولت همه مشکلات و تقصیرها را به گردن شرایط موجود بیاندازد و تنها منتظر توافق هسته‌ای باشد، درست نیست، چراکه بخش عمده از شرایط موجود حاصل سیاست‌های اقتصادی است.